ျဖန္႔ေ၀ျခင္း(၄၄)

ျပည္တြင္းနာ

ျမန္မာျပည္သူမ်ား အေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ စိတ္ဒဏ္ရာရသြားၾကသည္။ အမာရြတ္ထင္ေစႏိုင္ေလာက္ သည့္ စိတ္အတြင္း ဒဏ္ရာမ်ဳိး ျဖစ္သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ အစုအျပံဳလိုက္ လူသတ္ပြဲမ်ား၏ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မ်ားက ေသြးမတိတ္ေသး။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ဒီပဲယင္း အစုအျပံဳလိုက္ လူသတ္ပြဲမ်ား၏ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မ်ားက ေသြးစိမ္းရွင္ရွင္။ ေနာက္ထပ္ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မ်ား ရေစခဲ့ျပန္သည္။ ဤတႀကိမ္တြင္ေတာ့ အေတာ္ကုစားရန္ ခက္ပါလိမ့္မည္။ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရးတို႔၊ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးတို႔ ေျပာေနၾကေသာ္လည္း ဤတႀကိမ္တြင္ေတာ့ အစစ္အမွန္ ျပန္လည္ ေပါင္းစည္းႏိုင္ရန္ အေတာ္ အခ်ိန္ယူၾကရေတာ့မည္ ျဖစ္သလို၊ ပ်က္ျပားသြားၿပီျဖစ္ေသာ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရးအတြက္လည္း ႏိုင္ငံတခု၊ လူမႈအဖြဲ႔႔အစည္းတခုအေနျဖင့္ အေတာ္ ရုန္းကန္ႀကိဳးပမ္း ၾကရပါဦးေတာ့မည္။

(Trauma) ဟု ေဆးပညာရပ္အားျဖင့္ ေခၚဆိုၾကေသာ စိတ္တြင္းနာ၊ သို႔မဟုတ္ စိတ္ဒဏ္ရာသည္ လူတဦးခ်င္းအဖို႔ပင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရင္ဆိုင္ရုန္းကန္ၾကရေသာ ျပႆနာျဖစ္ပါသည္။ လူတဦး၏ စိတ္တြင္းဒဏ္ရာမ်ား ကုသႏိုင္ေရးအတြက္ ပင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အခ်ိန္ေပးၾကရသည္။ အခ်ဳိ႕ပညာရွင္မ်ားက ၇-ႏွစ္မွ ၁၅-ႏွစ္တိုင္တိုင္ အခ်ိန္ယူၾကရသည္ဟု ဆိုၾကပါ သည္။ ကဗ်ာဆရာႀကီးဦးတင္မိုးက သူ၏ကဗ်ာတပုဒ္တြင္ ျမန္မာျပည္၏အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္၍ “ျပည္တြင္းနာ” ဟု သံုးႏႈံးခဲ့ဖူးသည္ကို က်ေနာ္ မွတ္မိေနပါသည္။ သူက ကပ္သေဘာ၊ အေထြေထြ အက်ပ္အတည္းသေဘာကို ေျပာသည္ျဖစ္ ႏိုင္ပါသည္။ က်ေနာ္၏ယူဆခ်က္ကေတာ့ ဤ“ျပည္တြင္းနာ” ဟူေသာ စကားလံုးတြင္ပင္ စိတ္ခံစားခ်က္သေဘာမ်ားလည္း ပါ၀င္ေနသေယာင္ ထင္မွတ္မိပါေတာ့သည္။ လူတဦးခ်င္း၏ စိတ္ဒဏ္ရာမ်ား ေပါင္းစည္းမိေသာအခါ၊ ကပ္ေဘးဒုကၡ၊ အက်ပ္အတည္းမ်ား၊ စစ္ႀကီးမ်ား၊ အဖ်က္အဆီး ေဘးဆိုးႀကီးမ်ား ၾကံဳေတြ႔ရေသာအခါ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းတခုလံုး စိတ္ ဒဏ္ရာ ခံစားရ တတ္ပါသည္။ က်ေနာ္ကေတာ့ ၁၉၈၈၊ ၂၀၀၃ ဒီပဲယင္း၊ ၂၀၀၇ သံဃာမ်ား၏ ကံေဆာင္ပြဲၿဖိဳခြင္းႏွိမ္နင္းမႈ မ်ားသည္ က်ေနာ္တို႔ လူမႈအဖြဲ႔ႀကီးတခုလံုးအတြက္ တခုအေပၚ တခုဆင့္၍ စိတ္ဒဏ္ရာမ်ား အနာေဖး မတက္ႏိုင္ခင္၊ ေနာက္ထပ္ နာက်ဥ္ေစျပန္ခဲ့ၿပီဟု ျမင္ေနမိပါေတာ့သည္။

ဤသို႔ စိတ္ဒဏ္ရာရေစေလာက္ေအာင္ ၾကံဳရေသာ အေျခအေနမ်ဳိးတြင္ ထိုသူတဦး၏ လံုျခံဳမႈႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ က်ေနာ္တို႔၏ ယံုၾကည္ထားခ်က္ကို အေျခခံေဖာင္ေဒးရွင္းမွ စ၍ ဆြဲလႈပ္ခံလိုက္ရပါ သည္။ တနည္းဆိုရေသာ္ ယံုၾကည္ ထားေသာအရာ ကိစၥမ်ားလည္း ၿပိဳကြဲေၾကမြသြားရပါေတာ့သည္။ ထို႔အျပင္ စိတ္ဒဏ္ရာရလွ်င္ လူအမ်ားသည္ ဤဒဏ္ရာ ေျပေပ်ာက္ေစေၾကာင္းအတြက္ နည္းလမ္း မ်ားစြာျဖင့္ တုံ႔ျပန္တတ္ၾကပါ သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ -မိမိစိတ္တြင္း ခံစားခ်က္ကို ေျဖသိမ္႔ႏိုင္ေရး အတြက္ အရက္ေသာက္ ထြက္ေပါက္ရွာၾကျခင္းမ်ား၊ အိမ္ျပန္လာေသာအခါ မိန္းမရိုက္၍ အိမ္တြင္း အႏိုင္က်င့္ ႏွိပ္စက္မႈမ်ား၊ အျခားနည္းေပါင္းစံုျဖင့္ လြဲမွား မူမမွန္စြာေျဖရွင္း ၾကသည္မ်ားလည္း ေတြ႔ရတတ္ပါသည္။ ဤတုံ႔ျပန္ပံုလုပ္ငန္းမ်ဳိးကို Coping mechanism ဟု ေခၚၾကပါသည္။

ႏိုင္ငံအမ်ားတြင္လည္း ဤသို႔ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းႀကီးတရပ္လံုး စိတ္ဒဏ္ရာရေစေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ား ၾကံဳခဲ့ၾကရ ဖူးပါသည္။ ဥပမာ-အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဆိုလွ်င္ ျပည္တြင္းစစ္၏ သမိုင္းေၾကာင္းကို ေျပာ၍ မဆံုး ေသးသကဲ့သို႔၊ ဒုတိယကမၻာစစ္ ကို ၾကံဳခဲ့ရေသာ မ်ဳိးဆက္မ်ားက ရန္-ငါ (အျဖဴ သို႔မဟုတ္ အမဲ) စသည့္ အေတြးမ်ားႏွင့္ စစ္ေအးတိုက္ပြဲကို ဆက္ခဲ့ၾက ေၾကာင္းလည္း ေလ့လာသူမ်ားက ဆိုၾကပါသည္။ ထို႔အျပင္ စက္တင္ဘာ ၁၁ (September 11) သည္ အေမရိကန္ လူထု အမ်ားအတြက္ စိတ္ဒဏ္ရာအႀကီးအက်ယ္ ရေစခဲ့ေသာ ကိစၥပင္ ျဖစ္သည္။ ဤစက္တင္ဘာ ၁၁ တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ တုံ႔ျပန္လာပံု ဆိုးက်ဳိးမ်ားကို မိမိတို႔ေတြ႔ၾကံဳ ခံစားေနၾကရၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ အေမရိကန္လူထုမ်ား၏ အစြန္း ေရာက္ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ဓါတ္ကို ပိုမိုျပင္းထန္ေစသကဲ့သို႔ အျခားေသာ လူမႈအခြင့္အေရး၊ စစ္၊ ကမၻာ့ဆက္ဆံေရး မ်က္ႏွာစာမ်ား တြင္ မ်ားစြာ အက်ဳိးသက္ေရာက္ေစခဲ့ပါသည္။

အခ်ဳိ႕ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္လည္း စိတ္ဒဏ္ရာရေစေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ား ၾကံဳၾကရဖူးပါသည္။ နာဇီမ်ား ၏ အစုလိုက္ အျပံဳလိုက္ ဂ်ဴးမ်ားကို လက္စတုန္းသုတ္သင္မႈသည္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းတခုလံုးကို ထိခိုက္ေစခဲ့ သကဲ့သို႔၊ ပါလက္စတိုင္း ျပည္သူမ်ား၏ ႏိုင္ငံမဲ့တြန္းပို႔ခံရေသာအေျခအေန၊ ဒုကၡသံသရာမ်ားကလည္း လူမႈအဖြဲ႔အစည္းကို ၀ါးအစည္းေျပေစ သကဲ့သို႔၊ တဖက္တြင္လည္း အစြန္းေရာက္ အယူအဆမ်ား ထြက္ေပၚလာေစပါသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားအေၾကာင္း ေလ့လာၾကသူမ်ားက ထိုလူမႈအဖြဲ႔အစည္း၏ ေကာက္ယူေမြးစားထားေသာ စိတ္ဒဏ္ရာ (chosen trauma) မ်ား အေၾကာင္းကိုလည္း အက်ယ္တ၀င့္ ေလ့လာဖူးခဲ့ၾကပါသည္။

ယခုေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပေနၾကေသာ သံဃာမ်ားကို လမ္းမလယ္ေခါင္ ရက္ရက္စက္စက္ ပစ္ခတ္ ေခ်မႈန္းေနပံုမ်ားကို ျမင္ေတြ႔ခဲ့ၾကရသည္။ ေျပာရမည္ဆိုလွ်င္ ၂၀၀၇ စက္တင္ဘာလ သံဃာမ်ားႏွင့္ ဆႏၵျပျပည္သူမ်ားကို ရက္ရက္စက္စက္ ၿဖိဳခြဲေခ်မႈန္းမႈသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စက္တင္ဘာ (၁၁) Burma September 11 ဟု တင္စားလွ်င္ မမွားႏိုင္ပါ။ ထစ္ကနဲရွိ စစ္တပ္အားကိုး၊ လက္နက္အားကိုးျဖင့္ ဖိနင္းေခ်မႈန္းလိုသည့္ အာဏာရွင္မ်ား၏ ေဒါသ၊ အမ်က္ မာန္မာနမ်ားကို ျမင္ေတြ႔လိုက္ၾကရသည္။ ထို႔အျပင္ တဖက္သတ္ေျပာဆို ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိေနမႈမ်ားကလည္း၊ ထပ္မံ ေစာ္ကားသကဲ့သို႔ ရွိေနေစသည္။ သံဃာမ်ားက ဆိုခဲ့သကဲ့သို႔ ေမတၱာဓါတ္အားနည္းသည့္ အျပဳအမူမ်ား၊ ရုန္႔ရင္းၾကမ္း တမ္းမႈမ်ားကလည္း ဆက္လက္သည္းညည္း မခံႏိုင္စရာ။ လူအမ်ား၏ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ ဘာသာေရးအေျခခံကိုပါ ရိုက္ခ်ဳိးေၾကမြေစသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။

သမိုင္းအရလည္း စိတ္နာက်ည္းစရာမ်ားက အႀကိမ္ႀကိမ္၊ ၁၉၆၂ ေက်ာင္းသားသမဂၢ အေဆာက္အဦးကို ၿဖိဳခဲ့သည္။ ဦးသန္႔အေရးအခင္းတြင္ ေသြးေခ်ာင္းစီးခဲ့ရသလို၊ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ အလုပ္ သမားဆႏၵျပပြဲမ်ား ကိုလည္း ပစ္ခတ္ေခ်မႈန္းခဲ့သည္။ ၁၉၈၈၊ ၂၀၀၃၊ ၂၀၀၇ ေသြးေခ်ာင္းစီးရမႈမ်ားက ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အတြက္ မေမ့ႏိုင္စရာ အျဖစ္အပ်က္မ်ား ျဖစ္ေနသည္။ ထိုထက္ပို၍ ဆိုးသည္မွာ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကို လိုလားသည့္၊ ဗုဒၶဘာသာထြန္းကား၊ အေလးအျမတ္ထားသည့္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းဟု ဂုဏ္ယူေနၾကဆဲ ရဟန္း သံဃာမ်ားႏွင့္ သာသနာကို အဆိုး၀ါးဆံုးဖ်က္ဆီး ေခ်မႈန္းလိုက္မႈသည္ လူအမ်ားအတြက္ စိတ္ဒဏ္ရာကို ပို၍ နက္ရိႈင္းလာေစခဲ့ေတာ့သည္။

သံဃာမ်ား၏ ဆႏၵျပပြဲမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ေခ်မႈန္းေနစဥ္တြင္ ျပည္တြင္းမွ “သဲ” ဟူေသာ ကေလးမ တဦး ႏွင့္ မိမိ ခ်က္တင္ စကားေျပာခြင့္ ရေနခဲ့ပါသည္။ သူေရာ၊ က်ေနာ္ပါ စိတ္လႈပ္ရွားေနၾက၍ အေတာ္လည္း စိတ္ထိခိုက္ေနၾကရပါသည္။ “ပစ္ေနပီ။ ပစ္ေနပီ။ လုပ္ၾကပါဦး” “ေသကုန္ၾကေတာ့မွာပဲ” တဖက္ ျမန္မာျပည္ဖက္မွ သူမ ရိုက္ပို႔လိုက္ေသာ စာသားမ်ား က်ေနာ္ ရရွိေနပါသည္။ သူမက ျပင္ပသို႔ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို တတ္ႏိုင္သမွ် သတင္းေပးႏိုင္ေရးအတြက္ ႀကိဳးစားကူညီေန သူသာ ျဖစ္ပါသည္။ မိမိႏွင့္ ယခင္ကလည္း မရင္းႏွီး၊ မကၽြမ္း၀င္ခဲ့ပါ။ “ေျပာေပးၾကပါဦး” “က်မတို႔လည္း ဘာမွ မတတ္ႏိုင္ ေတာ့ဘူး” သူမက အျဖစ္အပ်က္ အေသးစိတ္ကို ေပးပို႔ေနခ်ိန္တြင္ ခံစားခ်က္ကိုပါ က်ေနာ္ထဲထဲ၀င္၀င္ ျမင္ေနရပါသည္။

က်ေနာ္လည္း မည္သို႔မွ် မကူညီႏိုင္ခဲ့ပါ။ က်ေနာ့ကိုယ္ က်ေနာ္လည္း ၁၉၈၈ အာဏာသိမ္းမႈအၿပီး၊ ရန္ကုန္ေဆးရံုႀကီးအနီး ရင္ခြဲရံုရွိ သူငယ္ခ်င္းအေလာင္းနားတြင္ နံရံကိုထု၊ မ်က္ရည္ေတြေတြက် ငိုယိုေနေသာ လူငယ္ေလးတေယာက္ကို ျပန္ျမင္ ေယာင္ေနပါသည္။ ထိုသို႔ ငိုယိုေနခဲ့သူ လူငယ္ကေလးမွာ က်ေနာ္ကိုယ္တိုင္ ျဖစ္ပါသည္။ ယခုေတာ့ ငိုယိုေနသူကေလးမ တဦး၏ အျဖစ္ကို က်ေနာ္ကိုယ္တိုင္ ေနာက္ထပ္ ျမင္ေတြ႔ေနရပါေတာ့သည္။

က်ေနာ္တို႔၏ စိတ္ဒဏ္ရာမ်ားက ပို၍ပို၍ နက္ရိႈင္းလာေစပါသည္။ က်ေနာ္တေယာက္ထဲ မဟုတ္။ က်ေနာ္ တို႔ လူမႈ အသိုင္း အ၀ိုင္းႀကီးေရာ၊ ေနာက္ထပ္ မ်ဳိးဆက္သစ္လူငယ္မ်ားပါ ထပ္၍ စိတ္ဒဏ္ရာသင့္ရျပန္ပါၿပီ။ ဘယ္ေတာ့မ်ားမွ ၿပီးႏိုင္ေတာ့ မည္နည္း။ မည္သည့္အခါမွ ေက်ေပ်ာက္ႏိုင္ၾကပါေတာ့မည္နည္း။ မ်ဳိးဆက္ မ်ား ဆင့္ခဲ့ၾကၿပီ ျဖစ္သည္။

စစ္အစိုးရကေတာ့ လူအနည္းစုကေလး၏ အံုႂကြမႈ၊ ေကာက္ရိုးမီးသဖြယ္ ပံုေဖာ္ေနပါသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ေတြ႔မည္ဟု အေပၚစီး မက္လံုးေပးရံုေလာက္ျဖင့္ ၿငိမ္းေအးသြားေတာ့မည့္ ကိစၥ ဟု ထင္ေနပံုရပါသည္။ လူမႈအဖြဲ႔အစည္း အတြင္း နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္း ျဖစ္ေပၚေနခဲ့ေသာ စိတ္ဒဏ္ရာ အတြင္းေၾကကို ဤမွ်ေလာက္ျဖင့္ ေက်ပ်က္ေစလိမ့္မည္ မဟုတ္ ပါ။ က်ေနာ္တုိ႔၏ ယံုၾကည္မႈ အေျခခံတခုလံုး ကိုင္လႈပ္ခံလိုက္ရေသာအေျခအေန၊ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရး ေမွ်ာ္စင္ႀကီး ၿပိဳက်ခဲ့ သလို အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မႈမ်ား ၿပိဳကြဲ ေျမေပၚပံုက်သြားရသည့္ အေျခအေနကို က်ေနာ္ျမင္ေနရပါသည္။ ဤစိတ္ဒဏ္ရာ ဒဏ္ခ်က္မ်ားျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းႀကီးက ကာလအတန္ၾကာ ဆက္လက္ ေလွ်ာက္လွမ္းေနၾကရဦးေတာ့မည္ ျဖစ္ပါေတာ့သည္။

ေအာင္သူၿငိမ္း
ေအာက္တိုဘာလ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္။
(ရြက္မြန္ မွ)