၁။ ၾကည္ေမြ႔အိမ္ - ျမသီလာဟာ ကြၽန္မ ရင္ကို တဖ်ပ္ဖ်ပ္ လႈပ္ခါ ယိမ္းထိုးေစ ပါတယ္။ ျမသီလာနဲ႔ အတူ ငိုရတယ္။ ၾကက္သီး ထ ရတယ္။ ေမာရတယ္။ နာရတယ္။ ရယ္ရတဲ့ အခန္း မပါသေလာက္ပါပဲ ဆရာမ။ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အနာဂတ္ကို ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့တဲ့ စစ္အာဏာရွင္ လူတစ္စု ေၾကာင့္ အလွည့္အေျပာင္း ျဖစ္ၿပီး စေတးခံခဲ့ရတဲ့ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္း မိသားစု အေနန႔ဲ လက္ရွိ ျမန္မာနိုင္ငံ ရဲ႕ အေနအထားက ေရာင္နီအစစ္မွန္ သမ္းေနၿပီ လို႔မ်ား ေျပာနိုင္ပါၿပီလား။ ဆရာမ အျမင္ကို ကြၽန္မ ေမ်ွာ္လင့္ နားစြင္႔ ၾကည့္ ခ်င္ မိပါတယ္။
- က်မ စာအုပ္ကို ဖတ္ျပီး က်မလိုပဲ ခံစားရတယ္ဆိုလို႔ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ေျပာရရင္ က်မတို႔ မ်ိဳးဆက္က အေမွာင္ေခတ္ထဲ ၾကီးျပင္းခဲ့ၾကရတာပါ။ ခုခ်ိန္ထိလည္း မလြတ္ႏိုင္ၾကေသးဘူးဆိုေတာ့ မ်ိဳးဆက္ ၃ဆက္ေလာက္ ရွိျပီလို႔ ေျပာႏိုင္မယ္ထင္တယ္။ တကယ္ေတာ့ တတိုင္းျပည္လံုးနီးပါး အစေတးခံခဲ့ၾကရ တာမွာ က်မကေတာ့ ဘယ္လိုမွ သည္းမခံ ႏိုင္ေတာ့တဲ့ လမ္းကို ျဖစ္ခ်င္ရာျဖစ္ေတာ့လို႔ ေရြးခဲ့တာပါပဲ။ ခုေတာ့ က်မလည္း တိုင္းျပည္မျပန္တာ ၁၀ႏွစ္ေက်ာ္ခဲ့ၿပီ ဆိုေတာ့ သတင္းၾကားသေလာက္ .. အေ၀းကေန ျမင္သေလာက္ ေတြ႔သေလာက္ေတာ့ က်မ ၾကံဳခဲ့ရတဲ့ အဆိုးမ်ိဳး ထက္ ေတာ့ နည္းနည္းသက္သာေလသလားေပါ့..။ ဥပမာ- တကယ္ၾကိဳးစားတဲ့သူေတြ ေနရာနည္းနည္း ရလာ တာမ်ိဳး၊ ဆရာ ဆရာမ ေတြအတြက္ မဆိုစေလာက္ အခြင့္အလမ္း ပြင့္လာတာမ်ိဳး ၊ ေျပာရဲဆိုရဲ ေျပာႏိုင္ ဆိုႏိုင္တဲ့ အေနအထားတခ်ိဳ႕ ရလာ တာမ်ိဳးေလးေတြကို ဆိုလိုပါတယ္။
- ဒါေပမဲ့ ခုခ်ိန္မွာ က်မ ထဲထဲ၀င္၀င္ မသိေတာ့တဲ့အတြက္ ဒါေတြက တကယ့္ အတြင္း က်က် ေျပာင္းလဲ သလား..၊ အဲဒီ အေျပာင္းအလဲနဲ႔အတူ ပိုတုိးလာတဲ့ ဆုတ္ယုတ္မႈေတြက ဘာေတြလဲဆိုတာ က်မ ေသခ်ာ မေျပာႏိုင္ ေတာ့ ပါဘူး။ ေနာက္ တခု ေျပာခ်င္တာက က်မ ထြက္မလာျဖစ္ခင္ကလည္း က်မ စာအုပ္ထဲေရး ထားတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ ခံစားခ်က္မ်ိဳးေတြကို က်မ ေလာက္ ခံစားတဲ့ ဆရာဆရာမ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ .. ၀န္ထမ္း ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ရွိခဲ့ သလဲ..။ က်မအထင္ေတာ့ ေခတ္ တေခတ္က ဘယ္ေလာက္ ဖိစီးသလဲ ဆိုတာက တေယာက္ ခ်င္းစီရဲ႕ ခံယူခ်က္နဲ႔ ခံစားခ်က္နဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔သာ ဆိုင္တယ္ လို႔ ထင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆရာ ဆရာမေတြ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးရင္ဆိုင္ႏိုင္တဲ့.. ေက်ာင္းသား ေတြ စာခိုးခ်တာကို ထိထိေရာက္ေရာက္ မေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့ ျပႆနာ ၊ အထက္လူၾကီးေတြရဲ႕ အဂတိ လိုက္စားမႈ နဲ႔ ဆရာဆရာမေတြ ပင္ပင္ပန္းပန္း က်ဴရွင္ျပမွ ထမင္း၀၀ စား ႏိုင္မယ့္ ဘ၀ေတြ .. ေနာက္ ၀န္ထမ္း ေတြ အလိုလိုေနရင္း ၾက့ံဖြံ႔ ပါတီ၀င္ျဖစ္ တယ္ ဆိုတာ နဲ႔ အထက္ဖား ေအာက္ ဖိ ယဥ္ေက်းမႈေတြကို က်မကသာ သိပ္ ေလးေလးပင္ပင္ၾကီး ခံစားခဲ့ရတာကိုး။ ေခတ္စနစ္ရဲ႕ ဘ၀ေပး အေျခအေနေၾကာင့္ေရာ က်မကလည္း ခံစားခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ရင္ အကဲပါ တာေၾကာင့္ေရာ က်မ ဒါကို ေက်ာခိုင္းႏိုင္ေလာက္တဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့ တာပါပဲ။
- ခုလည္း ဒီစနစ္ၾကီး ဘယ္ေလာက္ဆိုးတယ္ဆိုတာကို ဘယ္လိုျမင္ႏိုင္မလဲ.. ဘယ္လိုၾကည့္မလဲ …။ သင္ၾကားေရး စနစ္ေတြ .. ေက်ာင္းသားဆရာ အရည္အခ်င္းစစ္စံနစ္ေတြ.. သင္ေထာက္ကူပစၥည္း လိုအပ္ ခ်က္ေတြ .. စာၾကည့္တိုက္ ေတြ .. ဘယ္ေလာက္ျပည့္စံုျပီလဲ.. ဘယ္ေလာက္ လြတ္လပ္တဲ့ အဆင့္အတန္းျမင့္တဲ့ ပညာေရး ျဖစ္ေနျပီလဲဆိုတာကို ၾကည့္ပါ။ အနည္းဆံုး ပညာေရးဌာနရဲ႕ အၾကီးအကဲ ဆိုတာက ပညာေရးနယ္ပယ္ကို တကယ္ တတ္ကၽြမ္း နားလည္တဲ့ သူ ျဖစ္ေနျပီလား.. ၾကည့္ပါ။ က်မအတြက္ကေတာ့ ပညာေရး ဥပေဒျပင္ဆင္ေရး ဆႏၵျပၾကတဲ့ ကေလးေတြ နဲ႔ သူတို႔ကို ဘယ္လို အေရးယူတယ္ဆိုတာေတြကို ၾကည့္ၿပီး ေရာင္နီအစစ္မွန္ သမ္းေနၿပီလို႔မ်ား ေျပာနိုင္ပါၿပီလား ဆိုတဲ့ ေမးခြန္း အတြက္ အေျဖကျဖင့္ ရွင္းေနတာ ပါပဲ။ ခုထိလည္း ျပတ္သားတဲ့ အမွန္တရားေတြ ေတာင္းဆိုမႈေတြ အတြက္ေတာ့ အႏၱရာယ္မကင္းေသးဘူးဆိုတာ အထင္အရွားပါပဲ။
၂။ ၾကည္ေမြ႔အိမ္ - ၈၈ ဟိုဘက္တုန္းကာလ .. ၈၈ အလြန္ ေလးငါးနွစ္ကာလ .. ၈၈ အလြန္ ဒီဖက္ေခတ္ ကာလ ၂၀၁၂ အထိေပါ့ေလ.. အဖိနိွပ္ အခ်ိဳးဖဲ့ခံ လူ႔ အဖဲြ႕စည္း ရဲ႕ အေ႐ြ႕ ကေန ေပါက္ဖြားလာတဲ့ စာေပနဲ႔ အျခားေသာယဥ္ေက်းမုွ ပစၥည္း ေတြ ရဲ႕ တန္ဘိုးသတ္မွတ္မႈ စံနႈန္းေတြ တေျဖးေျဖးခ်င္း ေလ်ာ့နည္း ပါးလ်ား လာတဲ့ အေပၚမွာ အာဏာရွင္ စစ္အစိုးရ အေနန႔ဲ သူတို႔ လိုခ်င္တဲ့ အေ႐ြ႕ဆီ တြန္းပို႔ပစ္ခဲ့တဲ့ အေပၚ ေတာင့္ခံ မထားနိုင္တ့ဲ မိသားစုဘဝမ်ားစြာ အထဲမွာ ဆရာမ ရဲ႕ မိသားစု ဘဝ ကလည္း ဆိုးဆိုး ႐ြား႐ြား ပါခဲ့တယ္။ ဥပမာ ၉၀ - ၉၁ အလြန္ ကာလေတြမွာ ေခတ္ ပညာတတ္ၿပီး ေတာ္တဲ့ လူငယ္တခ်ိဳ႕က တိုင္းျပည္သစ္ ျပန္လည္ထူေထာင္ဖို႔ ေထာင္ထဲမွာ အနာဂတ္ေတြကို အပုပ္သိုးခံေနၾကၿပီး ၊ အ့ဲဒီ ေတာ္တ့ဲ လူငယ္တခ်ိဳ႕ ကပဲ မူးယစ္ေဆးရ႕ဲ သားေကာင္ေတြ ျဖစ္ခ့ဲၾကပါ တယ္။ အ့ဲဒီ အေျခေနေတြကို ဆရာမ နည္းနည္း ေဆြးေနြးေပးပါဦး။
- အဓိက ကေတာ့ ေအာင္ျမင္သင့္လ်က္ နဲ႔ မေအာင္ျမင္ရတဲ့ အေျခအေနေတြရယ္.. အေကာင္းလုပ္ေပမဲ့ အေကာင္း လို႔ အသတ္မွတ္ မခံရတာေတြရယ္က အရည္အခ်င္းရွိတဲ့ သူေတြကိုေတာ့ အထိနာေစတာေပါ့။ အထူးသျဖင့္ စိတ္ခံစားခ်က္ ေနာက္ လိုက္တဲ့ သူေတြ မွာ ျဖစ္တတ္ၾကတယ္ ထင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံမွာ အဘက္ဘက္ က က်ဆင္းယိုယြင္းေနတဲ့အခ်ိန္ .. လူငယ္ေတြအတြက္ အလုပ္မရွိ.. စိတ္၀င္စားစရာ မရွိ.. စိတ္၀င္စားရာ လုပ္ခြင့္ မရွိ.. ဖိႏွိပ္မႈေတြက ေနရာတိုင္းမွာ .. ။ အဲလို အက်ပ္အတည္းထဲမွာ က်မ ျမသီလာ ထဲ ေရးထား သလို မူးယစ္ေဆး၀ါးက အလြယ္တကူ ပ်ံ႕လာတာ..။ ဒါမ်ိဳးက အင္မတန္ လည္း ကူးစက္လြယ္ တယ္ ေလ။ ၿပီးေတာ့ ဒါက စိတ္ထြက္ေပါက္တခုလိုလည္း အသံုးတည့္ခဲ့ၾကပံုရပါတယ္။
- က်မနဲ႔ နီးစပ္လွတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္မွာကို မူးယစ္ေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳး နဲ႔ သားေကာင္ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့ သူေတြ ေထာင္က် တန္းက် နဲ႔ အသက္ပါ ပါသြားခဲ့တဲ့သူေတြ အမ်ားၾကီး ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ က်မအိမ္ေထာင္ေဟာင္းလည္း မူးယစ္မႈ နဲ႔ ေထာင္က်တန္းက် ျဖစ္ရာက ကြယ္လြန္သြားခဲ့တဲ့အထိက ပတ္၀န္းက်င္သိအျဖစ္အပ်က္မို႔ လိမ္ညာ ဖံုးကြယ္စရာ မလိုေပမဲ့ သူ႔ရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာအတြက္ သိပ္အေသးစိပ္ေတာ့ က်မ မေျပာသင့္ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ က်မ ေျပာႏိုင္ တာကေတာ့ မူးယစ္ ေဆး၀ါး ရဲ႕ ဂယက္ေၾကာင့္ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ၾကရတဲ့ ကာလလိႈင္းလံုးတစ္ခုထဲမွာ က်မ လည္း အလူးလူး အလိမ့္လိမ့္ ျဖစ္ခဲ့ရတယ္ဆိုတာေလာက္ ပဲ ေျပာပါ ရေစေတာ့။ ျပီးေတာ့ ခုေရာ က်မတို႔ တိုင္းျပည္ မွာ အဲဒီကာလမ်ိဳးက လြန္ေျမာက္ သြားျပီလား…။ ပိုေတာင္ ဆိုးလာတယ္ မဟုတ္လား..။ ဒါကပဲ ဒီႏိုင္ငံ တိုးတက္ ေျပာင္းလဲျပီ လား ဆိုတဲ့ေမးခြန္းအတြက္ သိပ္ ထင္ရွားတဲ့ သက္ေသအေျဖတစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
၃။ ၾကည္ေမြ႔အိမ္ - ၁၉၈၈ မတ္လ ၁၇ ရက္ေန႔မွာ သာမန္ ရန္ပြဲငယ္ေလးတစ္ခု၊ ပါခ်ဳပ္က ေျဖရွင္းရင္ေတာင္မွ ရတဲ့ ဘာမွ မႀကီးက်ယ္ေလာက္တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ကေလး တစ္ခုက RIT ေက်ာင္းသား ကိုဖုန္းေမာ္ကို ေသနတ္နဲ႔ ပစ္သတ္ ရေလာက္ေအာင္ အၿငိဳးႀကီးခဲ့တဲ့ စစ္အာဏာရွင္ေတြ ရဲ႕ အေၾကာက္တရားက ဘာမ်ားလဲ ဆရာမ။
- က်မ ယံုတာတစ္ခုကေတာ့ က်မတို႔ႏိုင္ငံမွာ ပညာမျပည့္ရရွာတဲ့သူေတြအမ်ားစု ၾကီးစိုးတဲ့ စစ္တပ္ဟာ ပညာတတ္ ထက္ျမက္တဲ့ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ဉာဏ္ပညာ နဲ႔ စိတ္ဓာတ္ခြန္အားကို အစဥ္အဆက္ ေၾကာက္ခဲ့ၾကတယ္ ဆိုတာပါပဲ။ အဲဒီ က်မရဲ႕ အေျဖ အတြက္ ဒီကေန႔အထိ သက္ေသ အျဖစ္အပ်က္ေတြ ရွိေနတုန္းေလ။
၄။ ၾကည္ေမြ႔အိမ္ - ခြပ္ေဒါင္းအလံကို စီးပြားေရး တကၠသိုလ္ ေရွ႕မွာ ပထမဆုံး လႊင့္တင္ နိုင္ခ့ဲ တ့ဲ ျမန္မာစာ ေက်ာင္းသား ကိုတင္ေအးနဲ႔ ကိုညိဳထြန္း။ ကြန္ျမဴနစ္ ယူဂ်ီ ဆိုတ႔ဲ စြဲခ်က္နဲ႔ ေထာင္ထဲ မွာ ၁၇ နွစ္နီးပါး အေမွာင္ႀကီးက်ခဲ့ရတယ္။ ကြၽန္မ ေျပာခ်င္တာက စစ္ေျမျပင္လည္း မဟုတ္ပဲန႔ဲ က်ည္ဆံျပ နိွပ္ကြပ္ခဲ့တဲ့ စစ္အစိုး ရရဲ႕ ပုံရိပ္မည္းႀကီးကို ျမသီလာ မွာ ေတြ႕ရတဲ့ အတြက္ ဆရာမ ကို ေျပာမျပ တတ္ေအာင္ ေက်းဇူး တင္ရပါတယ္။ ျမသီလာ ဟာ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ သမိုင္းမွတ္တမ္း အစစ္ပါ။ ဆရာမ ေျပာပါဦး။
- တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ ဒီလက ၾသဂုတ္လ ပဲ ။ ၂၇ ႏွစ္ျပည့္ျပီ။ အင္မတန္ အားေကာင္းလွ ပါတယ္ ဆိုတဲ့ မဆလပါတီကို ၂၆ ႏွစ္အၾကာမွာ ျဖဳတ္ခ်ခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆိုး၀ါးလွတဲ့ စစ္အစိုးရက ေနာက္ထပ္ ၂၆ ႏွစ္ တိုင္ သြားျပန္ျပီ။ မဆိုစေလာက္ အေျပာင္းအလဲေကာင္းေလးေတြ နဲ႔ မတန္ေလာက္ေအာင္ ဆိုးသထက္ အဆိုးေတြ ခုခ်ိန္ထိ မ်ားေနတာလည္း ကမၻာအသိပါ။ အျပစ္မဲ့ ျပည္သူေတြ အစိုးရလက္ခ်က္နဲ႔ အေသအေပ်ာက္ ရွိေနတုန္း ပဲ.. ေက်ာင္းသားလူငယ္ေလးေတြကို ရာဇ၀တ္သားေတြလို ဆက္ဆံ ႏွိမ္နင္းေန တုန္းပဲ.. အျမင့္ပိုင္းမွာ အဂတိ လိုက္စားမႈ ေတြ ရွိေနတုန္းပဲ။ ဒါေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ရုပ္ဆိုးလွတဲ့ မွတ္တမ္းေတြထဲမွာ ရွိေနတုန္းပဲ..။ ႏွစ္ ၅၀ ေက်ာ္ခဲ့ျပီ..
၅။ ၾကည္ေမြ႔အိမ္ - မိုးစက္ေတြ သစ္႐ြက္ေပၚက်ေတာ့ - သစ္႐ြက္ေတြ ျမဴးတူးစြာကခုန္ - ေလေျပက အ့ဲဒီပုံျပင္ကို ေျပာ - ေန႔ တစ္ေၾကာလုံး မဆုံးေတာ့ေခ် - တစ္စက္က်လာလိုက္ - ကႀကိဳးတစ္ခု ဖန္ဆင္းလိုက္ - ေနာက္ထပ္ တစ္စက္ က်လာလိုက္ - ေနာက္ထပ္ ကႀကိဳးတစ္ခု ဖန္ဆင္းလိုက္ --- ဆိုတဲ့ ကဗ်ာကို ေရးခဲ့တဲ့ ကဗ်ာဆရာ ၊ ပန္းခ်ီဆရာ ဟိန္းသစ္ရည္သိမ္း ဆိုတဲ့ လူေတာ္ တစ္ေယာက္ မူးယစ္နြံထဲ ကြၽံဆင္း သြားတာ ရင္ကြဲစရာႀကီးပါ။ ဆရာမ အေနန႔ဲ ေတာ့ ဆိုဖြယ္ရာ ရွိမယ္ မထင္ပါဘူး။ ျပန္ေျပာၾကည့္ ရေအာင္ ဆရာမ ရယ္။
- တကယ္ေတာ့ တဘက္စြန္းေရာက္ အႏုပညာသမား နဲ႔ ဟိုမေရာက္ ဒီမေရာက္ အႏုပညာသမားႏွစ္ေယာက္ တဘ၀ တည္း ေနမိတာမွာ ခံစားခ်က္ကို ဦးစားေပးခဲ့ၾကတာပါပဲ။ ဟိန္းသစ္ရည္သိမ္းကို ကဗ်ာေတြ ၾကိဳက္တယ္.. ပန္းခ်ီေတြၾကိဳက္တယ္..။ ဒါေပမဲ့ လက္ထပ္တဲ့ကိစၥ နဲ႔ တသက္လံုး အတူတူေနဖို႔က အႏုပညာထက္ .. လူနဲ႔ ေနရမွာ.. အဲဒီအႏုပညာနဲ႔ တြဲေနတဲ့ လူၾကီးကို နားလည္မွ .. လက္ခံႏိုင္မွ ေနႏိုင္မွာေလ။ က်မက ေပါ့ေပါ့ပါးပါး အႏုပညာသမား .. သူကေတာ့ ေလးေလးလံလံ အႏုပညာသမား.. ။ ဟိန္းသစ္ရည္သိမ္း နဲ႔ ေမျငိမ္း ဟာ သပ္သပ္စီပဲ ေကာင္းပါတယ္လို႔ သိတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ သပ္သပ္စီေနတဲ့ လမ္းကို ေရြးခဲ့ၾကရေတာ့တာေပါ့။ သူကလည္း သူ႔ ရွင္သန္မႈ နဲ႔ သူ .. သူ႔လမ္းကို အဆံုးထိ ေရြးတာပဲ။ က်မကလည္း က်မရဲ႕ ရွင္သန္နည္းနဲ႔ က်မရဲ႕ လမ္းကို အဆံုးထိ ေရြး လိုက္တာပဲ။ ဒီေနရာမွာ ျမန္မာ့ထံုးတမ္းစဥ္လာအတိုင္း သားတစ္ေယာက္ ကို ထည့္ မစဥ္းစားၾကဘူးလား ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းမ်ိဳးလည္း ခဏခဏ ၾကံဳခဲ့ရပါတယ္..။ အဲဒီအခါမွာ က်မတို႔ ႏွစ္ေယာက္လံုးရဲ႕ အေျဖက အတူတူပဲ..။ က်မတို႔ သပ္သပ္စီ ေနၾကဖို႔ ေရြးတာကိုက မေအာင္ျမင္ တဲ့ အိမ္ေထာင္ေရးတစ္ခုကို သားေရွ႔မွာ မၾကီးထြားေစခ်င္လို႔ပဲ။ ခု က်မတို႔သား အသက္ ၂၄ ႏွစ္ရွိျပီ။ သူ႔အေဖ မရွိေတာ့ဘူး။ က်မတို႔သားဟာ ဘယ္တုန္းကမွ အေဖ နဲ႔ အေမ အတူတူေနရင္ ေကာင္းမွာလို႔ မေျပာခဲ့ဖူးဘူး။ ခုထိ သူေျပာတယ္.. သူ႔မိဘ.. က်မတို႔ ေရြးခဲ့တဲ့လမ္းက မွန္တယ္.. လို႔။
၆။ ၾကည္ေမြ႔အိမ္ - ေက်ာင္းသင္ ပညာေရးစံနစ္ ပ်က္စီးသြားၿပီး ဆူလြယ္ နပ္လြယ္ ပညာေရး စံနစ္ေအာက္ မွာ ဆရာေတြ ဟာ က်ဴရွင္ ဆိုတဲ့ အေျခေနဆိုးတစ္ခုထံေမွာက္မွာ အေရာင္းစားခံလိုက္ၾကရတာ လည္း ေၾကကြဲစရာ ေကာင္းပါတယ္။ အ့ဲဒီ ေရစီးက ဆရာ စိတ္ ကို ဘယ္အတိုင္းအတာ ထိ ေသးသိမ္ေအာင္ လုပ္ပစ္ခဲ့ပါသလဲ ဆရာမ။
- ျမသီလာထဲမွာ က်မ ေတာ္ေတာ္ ေရးထားပါတယ္။ က်မကိုယ္တိုင္ မလြန္ဆန္ႏိုင္တဲ့ ဘ၀ေပါ့။ က်ဴရွင္ သင္ရတာ ဆရာ ဆရာမ ေတြခမ်ာ သိပ္ပင္ပန္းပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ရတဲ့လခ နဲ႔ မေလာက္လြန္းလို႔ က်ဴရွင္သင္ရေပမဲ့ က်ဴရွင္ကိုပဲ အားစိုက္ျပီး ေစတနာအျပည့္ နဲ႔ သင္တဲ့ဆရာေတြ အမ်ားၾကီးပါ။ ဒါေပမဲ့ ေက်ာင္းသားအမ်ားစုက ဒီေစတနာေတြကို နားမလည္ႏိုင္ၾကဘူး.. သူတို႔သိတာက ဆရာေတြ ပိုက္ဆံလိုခ်င္လို႔ က်ဴရွင္သင္တယ္ ေလာက္ ပဲ။ ဘာျဖစ္လို႔ က်ဴရွင္ သင္ေနရသလဲဆိုတဲ့ စနစ္ဆိုးကို သူတို႔ မသိဘူး။ အဲဒီအခါမွာ ဆရာေတြ ရဲ႕ တန္ဖိုးက ေလ်ာ့လာေတာ့တာ။ က်မက အဲဒီ စနစ္ ဆိုတာကို မခံစားႏိုင္တာ.. လက္သင့္မခံခ်င္တာ.. လက္မခံႏိုင္ေတာ့တာ။ ျပီးေတာ့ အခ်ိန္တို ပညာသင္ ႏွစ္ သတ္မွတ္ခ်က္ေၾကာင့္ ဆရာဆရာမေတြ ဘယ္ေလာက္ ေစတနာ ပါပါ ေက်ာင္းသူေက်ာင္း သားေတြကို ‘ပညာ’ မသင္ ေပး ႏိုင္ေတာ့ဘူး.. ‘စာ’ မသင္ေပးႏိုင္ေတာ့ဘူး.. က်မတို႔က စာရြက္ေတြပဲ ေပးေနခဲ့ၾကရ တာကို လက္မခံႏိုင္ေတာ့ တာ။ ဆရာ ဆရာမေတြရဲ႕ အသံုးခ်တန္ဖိုးေတြ ညွိဳးမွိန္ေသးသိမ္ကုန္တာကို က်မ ဆက္ မၾကည့္ႏိုင္ေတာ့တာပါပဲ။
၇။ ၾကည္ေမြ႔အိမ္ - တကၠသိုလ္ ဆရာတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ကိုယ့္ထက္ အသက္ ဆယ္စုနွစ္တစ္စု ေလာက္ ငယ္တဲ့ တပည့္ ေက်ာင္းသား တစ္ေယာက္ကို ေနာက္ထပ္ အိမ္ေထာင္ဖက္ အျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္ရတဲ့ အဓိက အခ်က္ က အခ်စ္ေတာ့ ဟုတ္မယ္ မထင္ပါ ဘူး။
- က်မ နဲ႔ ကိုရာေက်ာ္ အိမ္ေထာင္ျပဳေတာ့ က်မအသက္ ၃၄ ႏွစ္.. သူ႔အသက္ ၂၅ ႏွစ္ ..။ အဲဒီတုန္းက အသက္ ၂၅ ႏွစ္ဆိုတာ ငယ္တယ္လည္း ေျပာႏိုင္မယ္.. အရြယ္ေရာက္ၿပီ လည္း ေျပာႏိုင္တယ္။ အေမရိက မွာဆိုရင္ေတာ့ လံုလံု ေလာက္ေလာက္ အရြယ္ေရာက္ၿပီလို႔ သတ္မွတ္တဲ့အရြယ္ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာျပည္ မွာေတာ့ လူပ်ဳိလူလြတ္ မိဘ နဲ႔အတူေနတုန္း .. ဆိုေတာ့ က်မတို႔ ႏွစ္ဘက္မိဘရဲ႕ ခံစားခ်က္ေတြကို ထည့္ စဥ္းစားရ ပါတယ္။ ႏွစ္ေယာက္ တည္း ရဲ႕ ကိစၥကို ေျပာရင္ေတာ့ ခု ၾကည္ေမြ႔အိမ္ ေျပာတဲ့ ”အဓိက အခ်က္ က အခ်စ္ေတာ့ ဟုတ္မယ္ မထင္ပါဘူး” ဆိုတာကို ျငင္းရမွာပဲထင္တယ္။
- အခ်စ္ဆိုတာကို ဘယ္လို သတ္မွတ္သလဲ က စရမယ္ထင္တယ္။ က်မ သတ္မွတ္တဲ့ အခ်စ္ ဆိုတာက တဘက္သား ကို စိတ္ခ်မ္းသာေစခ်င္စိတ္.. ေပ်ာ္ေစခ်င္စိတ္.. အေဖာ္အဖက္အျဖစ္ အတူတူသြားခ်င္တဲ့ စိတ္ .. ေနာက္ သိပ္အေရးၾကီးတာက အဲဒီ တဘက္သားအေပၚ ယံုၾကည္တဲ့ စိတ္ပဲ..။ ၿပီးေတာ့ မွ အိမ္ေထာင္ျပဳ ဖို႔ ဘာေၾကာင့္ စဥ္းစားၾကသလဲဆိုေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္ က်မရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ နဲ႔ အဲဒီအခ်ိန္ သူ႔ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြ အျပန္ အလွန္ အံကိုက္မႈ.. ဒါနဲ႔ပဲ အိမ္ေထာင္ျပဳျဖစ္တာပါ။ ခုဆို အိမ္ေထာင္သက္ေတာင္ ၁၇ႏွစ္ ျပည့္ေတာ့ မယ္။ (ဒါနဲ႔ စကားမစပ္ .. ဆင္ေျခေပးသလို ေျပာရရင္ .. သူက က်မ တပည့္လို႔ေတာ့ ေျပာမရဘူး ထင္တယ္.. သူ့အတန္းကို က်မ စာမသင္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ တေက်ာင္းတည္းမွာ သူက ေက်ာင္းသား က်မက ဆရာမဆိုေတာ့ ေျပာရင္လည္း ရတယ္ ဆိုပါစို႔။ ေျပာခ်င္တာက တကယ္သာ သူက က်မ စာသင္ရတဲ့ တပည့္ျဖစ္ခဲ့ရင္ ဒီလို ဇာတ္လမ္း မ်ိဳး ျဖစ္မလာဘူး ထင္တာပဲ ။ ဘာကြာသလဲဆိုေတာ့ တပည့္ဆိုရင္ က်မက သားသမီးလို သေဘာ ထားေလ့ ရွိတာကိုး .. ဒါေပမဲ့ က်မဘ၀မွာ နည္းနည္း စိတ္မေကာင္းျဖစ္ရတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ထဲမွာ ေက်ာင္းဆရာမ က်မ .. အိမ္ေထာင္ ျပဳတဲ့သူက ေက်ာင္းသားျဖစ္ေနတာေတာ့ ပါခဲ့ပါတယ္)
၈။ ၾကည္ေမြ႔အိမ္ - ဆရာမ ေရးၿပီး ကြၽန္မ လက္လွမ္းမီဖတ္ ျဖစ္ခဲ့သမ်ွေတြထဲမွာ ' ပကတိျမား ' ကို ကြၽန္မ အႀကိဳက္ဆုံးပါ။ အ့ဲဒီ ကာလ တုန္းက ပကတိျမားကို ဖတ္ဖူးသူတိုင္း သိပ္မိုက္ တ့ဲ စာအုပ္လို႔ တညီတၫြတ္ ထဲ အသံျမည္ေစခဲ့တ့ဲ စာအုပ္ပါ။ ဆရာမ အ့ဲဒီ စာအုပ္ေရးတ့ဲ အခ်ိန္န႔ဲ စိတ္အေျခ အေန။
- ပကတိျမားက ဒုတိယအုပ္ ။ တကယ္ေတာ့ က်မအတြက္ ၀တၳဳတစ္အုပ္ေရးဖို႔ ဇာတ္လမ္းက တမင္တကာ စိတ္ကူးယဥ္ စဥ္းစား ဖန္တီးစရာ မလိုပါဘူး..။ က်မတို႔ ၀န္းက်င္မွာ ၀တၳဳေရးခ်င္စရာ တကယ့္ အျဖစ္ အပ်က္ေတြ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္ ။ ၿပီးေတာ့ လက္ေတြ႔ ဘ၀ေတြဟာ စိတ္ကူးယဥ္တာထက္ ပို စိတ္၀င္စား စရာ သင္ခန္းစာ ယူစရာ ဆင္ျခင္ စဥ္းစား စရာေတြ ရတတ္ပါတယ္။ ဟုတ္တယ္.. ပကတိျမားက လူၾကိဳက္ မ်ားခဲ့တယ္။ ဇာတ္ေကာင္ ေတြ အသက္၀င္တယ္လို႔ မွတ္ခ်က္ေပးၾကတယ္။ ေျပာရရင္ မိုးလတ္က ၀တၳဳ တစ္ပုဒ္ရဲ႕ ဇာတ္ေကာင္ အေနနဲ႔ပဲ ဖတ္ေကာင္းေပမဲ့ ျပင္ပမွာဆိုရင္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ စိတ္ပ်က္ စရာ ေကာင္းမွာပါ။ ျပီးေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ အခ်စ္ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ကိုယ္ခံအား စိတ္ခံအား.. အားနည္းၾကတာကို ေထာက္ျပခ်င္တာ..။ က်မ က ၀တၳဳေတြ ဖန္တီးတဲ့အခါ တကယ့္ဘ၀ထဲက ဇာတ္ရုပ္ေတြကို ခ်ျပခ်င္တယ္.. ၿပီးေတာ့ က်မကိုယ္တိုင္ စိတ္၀င္စားတဲ့ ဇာတ္ေကာင္ကို ေရးခ်င္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိုးလတ္ ရဲ႕ ဇာတ္က အသက္၀င္ခဲ့တယ္ထင္တာပဲ။
၉။ ၾကည္ေမြ႔အိမ္ - ဆရာမက ခုလို အသဲေပါက္မတတ္ ခ်စ္တဲ့ ျမသီလာကေန ထြက္ခြာေျပး သြားတာ ဟာ ျမသီလာ ဟာ အဖတ္ဆယ္မရ ေအာင္ ပ်က္စီးသြားလို႔ သက္သက္ခ်ည္း ဟုတ္မယ္ေတာ့ မထင္ပါဘူး။ တျခား သိမ္းဖြက္ထားတဲ့ ခါးသီးစရာေလးေတြ အေၾကာင္း လည္း ေမၿငိမ္းခေရဇီေတြအတြက္ နည္းနည္းပါးပါး ျပန္ၿပီး ရွယ္ၾကရေအာင္ ဆရာမရာ။ ဘယ္လိုလဲ။
- ျမသီလာပ်က္စီးလို႔ ထြက္ေျပးတာကလည္း တစ္ေၾကာင္း.. ေနာက္တစ္ေၾကာင္းက က်မရဲ႕ ပင္ကို သေဘာက ကိုယ္မေအာင္ျမင္တဲ့ နယ္တစ္ခုကေန ထြက္ေျပးတတ္တယ္..။ ဥပမာ - က်မက သခၤ်ာ သိပ္ ညံ့ေတာ့ ပထမႏွစ္ ဒုတိယႏွစ္ေတြမွာ သခ်ၤာပါတဲ့ ဘာသာတြဲကို ယူရာကေန ၀ိဇၨာတြဲသက္သက္ ကို ယူပစ္လိုက္တာမ်ိဳး .. ရည္းစား တစ္ေယာက္ ကို ေတာ္ေတာ္ စိတ္ကုန္တဲ့အခါ နာမည္အပ်က္ခံ.. ကိုယ့္ကိုယ္ကို အထိပါးခံျပီး လံုးလံုး ရပ္စဲပစ္ လိုက္တာမ်ိဳး .. ကိုယ္မေအာင္ျမင္တဲ့ အိမ္ေထာင္တစ္ခု ကို ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးေတြကို ေၾကာက္တဲ့ ၾကားကပဲ ယတိျပတ္ ျပတ္စဲလိုက္တာမ်ိဳးေတြ လုပ္တယ္။ ခု ျမသီလာကေန အစိမ္းလိုက္ထြက္ပစ္လိုက္တာလည္း ဒါမ်ိဳးပါပဲ။
- ဒီပညာရပ္ထဲမွာ က်မတို႔ ဆက္ဆည္းပူးခြင့္ .. သုေတသနျပဳခြင့္မရွိဘူး။ ကိုယ့္လစာနဲ႔ အိေျႏၵရရ မရပ္ တည္ႏိုင္ ဘူး။ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြကို ပညာေရးေကာင္းေကာင္း မေပးႏိုင္ဘူး။ ကိုယ့္ပညာ အရည္အေသြးကလည္း ဆုတ္ယုတ္လာတယ္ ။ က်မ အဲဒီကာလမွာ ဘာကိုမွ ေအာင္ျမင္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ဘူး။ ပိုဆိုးတာက ကို္ယ္တိုင္ ေက်ာင္း ဆရာမ ျဖစ္ျပီးေတာ့ ကိုယ့္ သားသမီး ေတြ ကို ပညာေရးေကာင္းေကာင္း မေပးႏိုင္ဘူး..။ က်ဴရွင္ အခ်ိန္ ျပည့္ သင္ျပီး စား၀တ္ေနေရး ပူေနရေတာ့ ကိုယ့္သားသမီးကို ေကာင္းေကာင္း ဂရုမစိုက္ႏိုင္ဘူး။ ကိုယ္လည္း ခ်ိနဲ႕ .. ကိုယ့္ပတ္၀န္းက်င္လည္း ခ်ိနဲ႕ လာတာ ကိုယ္သိေန တာပဲ။
- ျပီးေတာ့ စာေရးဆရာဘ၀မွာလည္း အႏုပညာက ေဘာင္က်ဥ္းလာတယ္၊ က်မက ေမျငိမ္း ဘဝမွာလည္း မေအာင္ျမင္ျပန္ဘူး..။ ၿပီးေတာ့ က်မခ်စ္တဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ေတြထဲမွာကို က်မအပါအ၀င္ လူေတြက စိတ္ အေျခအေနေတြ ညစ္ေထးလာၾကတယ္.. ။ ေမတၱာတရားေတြ ေလ်ာ့ပါး လာတယ္လို႔ က်မ ခံစားလာ ရ တယ္။ ေလွကား က်ဥ္းက်ဥ္းေလး ကို လုတက္မွ အျမင့္ကိုေရာက္ရမယ့္ အေျခအေနမ်ိဳးထဲမွာ က်မ ေမာတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕ အသံုးခ်တန္ဖိုးက ကိုယ့္ပတ္၀န္းက်င္ မွာ မရွိေတာ့ဘူးလို႔ ခံစားလာရတယ္ ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အေျခေနေလး တစ္ခု က လႈံ႕ေဆာ္တာနဲ႔ ၾကံဳၾကိဳက္ျပီး ျပည္ပ ထြက္ဖို႔ စီစဥ္တယ္။ အလုပ္ ထြက္စာတင္တယ္။ ထြက္စာ မက်ခင္ .. Passport လည္း ေလွ်ာက္ မရ..။ ထြက္စာ က်ဖို႔ ေလးကိုတာင္ မလိုအပ္ဘဲ အဆင့္ဆင့္လုပ္ရတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ ေတြေၾကာင့္ အခ်ိန္ေတြကုန္ ..ေငြကုန္ .. လူပမ္း .. စိတ္လည္းပမ္း ..။ က်မ လံုး၀ သည္းမခံႏိုင္ေတာ့ဘူး.. မေစာင့္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ဒါနဲ႔ တမိသားစုလံုး မိုက္မိုက္ကန္းကန္း ထြက္ခ်လာလိုက္ ေတာ့တာပဲ။
၁၀။ ၾကည္ေမြ႔အိမ္ - ၂၀၀၅ ေနြဦး ၊ မတ္လ ၁ရက္။ ခု ၂၀၁၅ ေလႀကီး မိုးႀကီး ၾသဂတ္စ္။ ခ်စ္အလြမ္းေတြ ေဘးဖယ္ၿပီး ကပ္သီး ကပ္သပ္ တစ္ခုေလာက္ေမးခြင့္ျပဳပါ ဆရာမ။ ခုလို မနီး မေဝး ထိေတြ႕ ပတ္သက္ ၿပီး ျမင္ေနရတဲ့ အမိ ျမန္မာ့ေရေျမ ရဲ႕ လက္ရွိ အေနထားက္ို အားရပါသလား။ စိုးရိမ္ေနဆဲလား။ ေရာင္နီကို ႀကိဳလင့္ဖို႔ ပန္းကေလးေတြ အမွန္တစ္ကယ္ နိုးထ ခ်ိန္ ေရာ ဟုတ္ရဲ႕လား။ ဒီ ေမးခြန္းကိုေတာ့ ကြၽန္မက ၿငိမ္းခက္ခက္ကိုေကာ ၊ ေမၿငိမ္း ကိုေကာ တၿပိဳင္ထဲ ေမးခ်င္ေတာ့တာပါပဲ။
- ဟုတ္ပါရဲ႕.. မနီးမေ၀း..။ တကယ္ေတာ့ အေရွ႕ နဲ႔ အေနာက္ .. ေန႔နဲ႔ည .. ၂၂ နာရီ ေလယာဥ္စီး မွ ေရာက္မယ့္ ခရီး..။ ဒါေပမဲ့ ခုခ်ိန္ထိေတာ့ ကိုယ့္ႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္သမွ် သတင္းေတြကို အျမဲ နာရီပိုင္း အတြင္း သိေနၾကားေနရ တာေၾကာင့္ေရာ.. မျပတ္မလပ္ အဆက္အသြယ္ေတြေၾကာင့္ေရာ.. တကယ္ မေ၀းသလိုပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ အေျခအေန ေတြ က်ျပန္ေတာ့လည္း မနီးႏိုင္ေသးပါဘူး။ ဒီလိုအေျခေနမ်ိဳးမွာ က်မ ျမင္ရ ခံစားရသေလာက္ ကေတာ့ မစို႔မပို႔ လြတ္လပ္မႈေလးတခ်ိဳ႕ နဲ႔ အခြင့္အလမ္းေလး တခ်ိဳ႕ ေနရာေရြးျပီး ျမင္ေနရတာ ကို တိုးတက္မႈလို႔ ေျပာ မယ္ ဆိုရင္ .. ေပၚေပၚထင္ထင္ အသတ္ခံလိုက္ ရတဲ့ သတင္းေထာက္ ကိုပါၾကီး.. ကိုယ့္ေျမအတြက္ အသတ္ ခံ လိုက္ရတဲ့ ေဒၚခင္၀င္း.. လူျမင္ကြင္း ထဲ ေပၚေပၚ ထင္ထင္ အရိုက္အႏွက္ခံလိုက္ရတဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြ နဲ႔ မိဘျပည္သူေတြ.. ျပည္သူ႔ အခြင့္အေရးအတြက္ ေျပာၾကတဲ့ ေနာ္အုန္းလွတို႔ ကိုေနမ်ိဳးဇင္တို႔ ကိုထင္ေက်ာ္တို႔ မစုစုေႏြးတို႔ အေျခအေနေတြ နဲ႔ လူမသိ သူမသိ ထိုးေကၽြးခံလိုက္ရတဲ့ ျပည္သူေတြ ကို က်မတို႔ ဘယ္ သမိုင္းမွာ သြားထားၾကမွာလဲ..။ ခုခ်ိန္ထိ တိုင္းျပည္သံယံဇာတေတြ အာမခံခ်က္ မရွိ.. ျပည္သူေတြ မစားသံုးရ.. ဒုကၡေတြ ခံေနၾကရတုန္းပဲ… ။ မေန႔တေန႔ကအထိ အင္မတန္ခက္ခဲတဲ့ ေဆးပညာေက်ာင္းကို ဘာမွ မဆိုင္တဲ့ စစ္တပ္က အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္း ကို ၀င္စီးတဲ့သတင္း ဖတ္ေနရတုန္းပဲ။
- ဒီေတာ့ ခုေခတ္ထဲ က်မ ျမင္ေနရတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေရာင္နီကို ေျပာပါ ဆိုရင္ေတာ့ တကယ္ေတာ္တဲ့ လူငယ္ ေတြ.. အမ်ိဳးသမီးေတြကို ပိုထင္ထင္ရွားရွား ျမင္လာရတာပါပဲ။ ဒါကလြဲလို႔ေတာ့ သိပ္အားရစရာ အေျပာင္း အလဲ ဘာမွ မရွိေသးဘူးလို႔ပဲ ျမင္ပါတယ္။
စက္တင္ဘာလ - ေခတ္ရနံ႔ မဂၢဇင္း။
